بررسی اثرات متقابل قارچ میکوریز و تنش خشکی بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه لوبیا

چکیده قارچ های میکوریزایی آربوسکولار تقریبا با 80 درصد از گونه های گیاهان آوندی در تمامی زیستگاه های عمدتا خشک ارتباط همزیستی دارند.بررسی ها موید این است که قارچ های میکوریزی آربوسکولار-وزیکولار می توانند از طریق برقراری روابط همزیستی، مقاومت گیاه میزبان به خشکی را افزایش دهند.مطالعه حاضر با هدف بررسی برهمکنش قارچ میکوریز (glomus mosseae) و تنش خشکی بر صفات مورفولوژیکی ، فیزیولوژیکی وبیوشیمیایی گیاه لوبیا(phaseolus vulgaris l.) انجام شد. در این مطالعه دو لوبیای میکوریزایی و غیر میکوریزایی در 4 سطح تنش خشکی شامل 25 ، 50 ، 75 و 100 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدا از گلدانهای پلاستیکی که در هر یک 5 عدد بذر کاشته شده بود به عنوان واحد آزمایشی استفاده شد که نیمی از آنها با قارچ میکوریز از جنس گلوموس تلقیح یافته بودند.درحین رشد ، صفاتی مانند فتوسنتز ، تعرق ، مقاومت روزنه ای ، عدد کلروفیل و ... اندازه گیری شدند. پس از مرحله گلدهی (تقریبا 60 روز پس از کاشت) گیاهان برداشت و صفاتی مانند ارتفاع ، وزن خشک ، سطح برگ ، غلظت برخی عناصر ، میزان کلونیزاسیون ریشه ، میزان پروتئین ، میزان پرولین و فعالیت آنزیمی اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که تلقیح میکوریزایی سبب افزایش معنی داری در وزن خشک ریشه و اندام هوایی و سطح برگ و همچنین سبب کاهش معنی داری در نسبت ریشه به اندام هوایی تحت تنش خشکی شدند. در شرایط تنش خشکی تلقیح میکوریزایی به طور معنی داری غلظت عناصر مختلف فسفر و کلسیم در ریشه و اندام هوایی گیاه را افزایش، و غلظت پتاسیم ریشه گیاه را به طور معنی داری کاهش داد. در شرایط تنش خشکی گیاهان میکوریزایی از نظر محتوای نسبی آب ، شاخص پایداری غشاء، میزان فتوسنتز ، میزان تعرق و میزان کلروفیلa ، کلروفیلb ، کلروفیل کل و کاروتنوئید در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزایی برتر بودند درحالیکه گیاهان میکوریزایی میزان مقاومت روزنه ای و شاخص کلروفیل کمتری در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزایی درشرایط تنش خشکی نشان دادند. در گیاهان میکوریزایی ، کلونیزاسیون ریشه در تیمار 75 درصد ظرفیت زراعی بیشینه بود. به علاوه گیاهان میکوریزایی محتوای بالاتری از پرولین و پروتئین و فعالیت بیشتری از آنزیمهای سوپراکسید دیسموتاز و پلی فنول اکسیداز را در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزایی تحت تنش خشکی نشان دادند ( به استثنای رژیم رطوبتی 75 درصد ظرفیت زراعی ). در شرایط تنش خشکی گیاهان میکوریزایی از فعالیت آنزیم پراکسیداز بیشتری در مقایسه با گیاهان غیر میکوریزایی برخوردار بودند. به طور کلی در شرایط تنش خشکی گیاهان میکوریزایی با افزایش جذب فسفر از رشد بهتر ،افزایش وزن مخصوص برگ و میزان فتوسنتز بالاتر و در نتیجه پیگمان های فتوسنتزی بیشتری برخوردار بودند. کلمات کلیدی: تنش خشکی ، صفات مورفوفیزیولوژِیکی ، فعالیت آنزیمی ، لوبیا قرمز رقم درخشان و میکوریز.